XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Kautxoa

Bear bada, bein-edo-beste jango zenduten garikotaz egindako gatz-ozpinkiren bat, edo azpil bat terebuza.

Ezjakiñean, kautxoa jan dezute.

Izan ere, landareki oien zuztarrak latexa (landare-esnea) du, ta latex orri kentzen zaio kautxoa.

Bereiziki landu oi ditute URSS-en bi lekaki oiek, laterriko industriategietan bear duten kautxoa auen bidez lortzeko.

Orduan, garikotari koksaghyz izena ematen diote, eta terebuzari tausaghyz.

Ba dakigu beste landareki, belarki, zugaitz eta txartaka batzuek ere ba dirala latexdun edo landare-esnedunak.

Kautxokia daukan izerdi orrek esnearen antza du; ta koipe-gaiezko gesal bat da.

Esnea apatza batean irabiatzen badegu, koipekia gazuretik bereizi ta, gurin biurtzen da.

Esnea gatzagiz maneatu ezkero, berriz, malaxtu ondoren, estutuaz, gazta ateratzen da.

Berdintsu gertatzen da latexarekin.

Irakinarazi, lurrundu, asko berotu edo itxian jartzen badegu, edo, esnea apatzean bezela, irabiatzen badegu, kautxo-zatixkak batakoz beste 0,3-tik 0,5 / 1.000 milimetroko zerzena dute bata-besteari lotzen zaizkio, eta ore gotor bat osatzen dute.

Aspaldi oartu ziran, jatorriz bertako Egoamerikarrak, zenbait zugatzi enborrean ebaki bat egin ezkero, zugatzari ebakitik latex-negarra zeriola.

Zur-malko jarri zioten izena beren izkeran; kahuchu alegia.

1744-ean, La Condamine jakintsu frantzitarrari jakintza-lan bat eman zioten.

Frantzi-peko Guayana-n, François Fresneau ezagutu zuan.

Kolonia ortan bizi zan injeniero bat zan; frantzitarra au ere.

Fresneau-k latex-jario oneko zugatz bat erakusten dio: Hjevé izena ematen zioten Goi-Amazonetako leinuek.

Guk hevea brasiliensis deitzen diogu.

Kautxoaren kondairari ain mesede aundia egindako gizon aren oroigarri, Frantzia-ko Kleber-Kolombes alkarteak Fresneau-ren izena eman dio, Decize-ko bere fabrika aundiaren inguruan dagon deporte-soro ikusgarriari.

Aizkeneko bi mende auen barruan, milla zugatz-motatik goora arkitu dira latexdunak.

Baña, iñolako dudarik gabe, Hevea da (30 m. ta geiago luzeko zugatza; eunkada bat urteko bizia dukeana) guzietan geiena ematen duana (zugatz bakoitzak 9 bat kilo kautxo legor urtean).